نکات مهم برای نگهداری و تمیز کردن فرشهای ماشینی و دستباف در منزل
فرش، قلب خانه ایرانی است. چه فرش دستباف داشته باشید و چه ماشینی، نگهداری صحیح از آن باعث میشود هم عمر فرش بیشتر شود و هم زیباییاش ماندگار بماند.
خیلی از افراد فقط هنگام کثیف شدن فرش به فکر شستشو میافتند، اما حقیقت این است که نگهداری روزمره، نحوهی جارو زدن، محافظت در برابر نور و رطوبت و تمیز کردن اصولی لکهها همگی در سلامت فرش تأثیر زیادی دارند.
در این راهنما، بهصورت گامبهگام توضیح میدهیم که چطور از فرش ماشینی و دستباف خود مراقبت کنید تا همیشه تمیز، براق و سالم بماند.
تفاوت نگهداری فرش ماشینی و فرش دستباف
فرشهای ماشینی و دستباف از نظر جنس، الیاف و رنگ با هم فرق دارند، بنابراین نحوه نگهداری آنها هم متفاوت است.
ویژگیها فرش ماشینی فرش دستباف:
- جنس نخ الیاف مصنوعی (اکریلیک، پلیاستر) پشم، ابریشم، پنبه
- شستشو راحتتر و سریعتر خشک میشود حساستر به مواد شوینده و نور خورشید
- دوام رنگ کمتر بسیار بادوامتر
- قیمت اقتصادیتر گرانقیمت و ارزشمند
بنابراین اگر فرش شما دستباف است، باید مراقبت بیشتری از رنگ و بافت آن داشته باشید، چون رطوبت یا مواد شیمیایی میتواند آسیب جدی بزند.
اصول عمومی نگهداری از فرش در خانه
صرفنظر از نوع فرش، چند نکته کلی همیشه باید رعایت شود:
1. فرش را در معرض مستقیم نور آفتاب قرار ندهید.
نور مستقیم باعث تغییر رنگ و کدر شدن فرش در طول زمان میشود. اگر اتاق پرنور دارید، از پردههای نیمهشفاف استفاده کنید.
2. هر چند ماه یکبار جهت فرش را عوض کنید.
تا بخشهای مختلف آن بهصورت یکسان ساییده شود و رنگ و بافت هماهنگ بماند.
3. زیر پایههای سنگین (مثل مبل یا میز) از محافظ پلاستیکی استفاده کنید.
تا فشار زیاد باعث شکستگی بافت یا فرو رفتگی دائمی نشود.
4. رطوبت دشمن اصلی فرش است.
اجازه ندهید رطوبت در زیر فرش جمع شود. در محیطهای مرطوب بهتر است گاهی فرش را از زمین جدا کرده و هوا بدهید.
نحوه صحیح جارو زدن فرش
جارو زدن درست شاید ساده به نظر برسد، اما یکی از مهمترین مراحل نگهداری است.
جارو را همیشه در جهت خواب پرزها بکشید تا الیاف آسیب نبینند.
جارو را روی بالاترین قدرت تنظیم نکنید، چون ممکن است بافت را شل کند.
قسمتهایی مثل زیر مبل یا کنارهها را حتماً تمیز کنید تا گردوغبار تجمع پیدا نکند.
اگر فرش دستباف دارید، بیش از دوبار در هفته جارو نزنید تا پرزها طبیعی بمانند.
تمیز کردن لکهها قبل از اینکه ماندگار شوند
لکهها اگر سریع پاک نشوند، در تار و پود فرش نفوذ میکنند.
بنابراین باید در چند دقیقه اول اقدام کنید:
روش عمومی تمیز کردن لکهها:
1. با دستمال سفید یا حوله کاغذی، مایع اضافی را آرام جذب کنید. (هرگز نمالید، فقط فشار دهید.)
2. با محلول آب و کمی سرکه سفید یا شامپوی فرش (رقیق شده)، لکه را از بیرون به داخل تمیز کنید.
3. با دستمال خشک، رطوبت را بگیرید و اجازه دهید در هوای آزاد خشک شود.
_از مواد سفیدکننده یا شویندههای قوی استفاده نکنید، مخصوصاً برای فرش دستباف یا رنگ روشن.
شستشوی فرش در منزل؛ چه زمانی و چگونه؟
شستشوی فرش بهتر است هر ۹ تا ۱۲ ماه یک بار انجام شود، اما در خانه باید با احتیاط انجام شود.
✅ برای شستشوی خانگی:
ابتدا فرش را کامل جارو بزنید.
از محلول آب ولرم + شامپو فرش یا پودر مخصوص استفاده کنید.
با اسفنج یا برس نرم، بهآرامی سطح را بشویید.
سپس با آب تمیز چند بار آبکشی کنید تا مواد شوینده باقی نماند.
اجازه دهید در سایه و فضای باز خشک شود.
_هرگز فرش خیس را در زیر آفتاب مستقیم یا روی بخاری خشک نکنید، چون باعث شکنندگی و تغییر رنگ میشود.
نگهداری تخصصی از فرش دستباف
فرشهای دستباف ارزش هنری و مالی بالایی دارند، پس مراقبت از آنها باید دقیقتر باشد.
چند نکته طلایی:
1. از شستشوی مکرر پرهیز کنید؛ فقط در مواقع ضروری بشویید.
2. هنگام تا زدن فرش دستباف، از جهت پرز تا کنید تا گرهها فشار نبینند.
3. اگر فرش در معرض بیدزدگی است، از اسپری یا قرص ضد بید استفاده کنید.
4. برای شستشوی عمیق، حتماً به قالیشویی معتبر و تخصصی بدهید.
_نکته حرفهای: فرش دستباف به تهویه هوا نیاز دارد. هر چند ماه یکبار چند ساعت در سایه و فضای آزاد پهن کنید تا رطوبت احتمالی خارج شود.
چطور از جمع شدن لبههای فرش جلوگیری کنیم؟
لبههای فرش معمولاً بهمرور زمان بالا میآیند یا جمع میشوند. برای پیشگیری:
زیر لبهها از نوار ضد لغزش یا چسب مخصوص فرش استفاده کنید.
هر چند وقت یکبار جهت فرش را تغییر دهید تا کشش بافت یکنواخت بماند.
از فرشهایی با تراکم بالا استفاده کنید، چون دیرتر تغییر شکل میدهند.
نکاتی برای نگهداری فرش در انبار یا زمان اسبابکشی
اگر میخواهید فرش را مدتی استفاده نکنید:
1. فرش را تمیز و خشک نگه دارید.
2. آن را لوله کنید، نه تا.
3. داخل نایلون نپیچید؛ از پارچه یا ملحفه نخی استفاده کنید تا هوا جریان داشته باشد.
4. داخل رول فرش، کمی نفتالین یا ضدبید گیاهی بگذارید.
اشتباهات رایج در نگهداری فرش که باید اجتناب کنید
- استفاده از سفیدکننده یا پودر لباسشویی برای تمیز کردن
- جارو زدن مکرر با مکش بالا
- خشک کردن در آفتاب مستقیم
- قرار دادن فرش در محیطهای مرطوب یا روی کف خیس
- استفاده از بخارشوی بدون تنظیم حرارت
مزیت استفاده از زیرانداز فرش
زیرانداز یا پد فرش کمک میکند فرش ثابت بماند، از لغزش جلوگیری شود و عمر بافت طولانیتر شود.همچنین مانع نفوذ رطوبت و گرد و خاک از کف به پشت فرش میشود.
جمعبندی نهایی
نگهداری از فرش فقط مربوط به شستشو نیست، بلکه شامل مجموعهای از کارهای کوچک و مستمر است که در طول زمان باعث حفظ کیفیت، زیبایی و دوام فرش میشود.
اگر به فرش خود مانند یک اثر هنری در خانه نگاه کنید، هر بار تمیز کردن یا جابهجایی آن با دقت بیشتری انجام میشود.
چه فرش دستباف نفیس داشته باشید، چه ماشینی مدرن، با رعایت این نکات ساده میتوانید سالها از جلوهی آن لذت ببرید. 🌿
